“Eet gewoon!”, “Heb je nu weeral die koekenkast opgegeten?”, “Wil je alsjeblieft voor mij iets eten?”, …
Eetstoornissen worden nog te vaak enkel en alleen gekoppeld aan eten en gewicht. Vandaag nemen we jullie mee in de psychologie (maar dan makkelijk ;)) achter het ontstaan van eetstoornissen en nemen we ook even de tijd enkele mythes te ontkrachten.
Let wel op! Wij zijn geen professionals, heb je twijfels of vragen over je eigen gezondheid of die van je naasten, contacteer dan je huisarts.
Hoe ontstaan eetstoornissen?
Hier is geen eenduidig antwoord op, net zoals er geen eenduidig antwoord is op de vraag hoe je herstelt van een eetstoornis. Een eetstoornis is altijd een gevolg van een samenloop van factoren. Om dit te kunnen uitleggen willen we eerst even stil staan bij het volgende model.
Het biopsychosociaal model
Dit model is een manier van verklaren van het ontstaan van psychische kwetsbaarheden, en dus ook eetstoornissen. Dit model verklaart dat zowel biologische-, psychologische-, als sociale factoren aan de grondslag liggen van psychische kwetsbaarheden en dat deze altijd een invloed uitoefenen op elkaar.
Er is dus altijd een samenspel van deze drie soorten factoren die zorgen voor het ontstaan van een eetstoornis. Deze samenstelling van factoren ziet er bij iedereen anders uit. Zo zullen bij de ene persoon de biologische factoren sterker doorwegen en bij anderen de sociale of psychologische factoren.
Wat houden die factoren nu juist in?
Biologische factoren.
Er zijn verschillende biologische factoren die een rol kunnen spelen bij het ontstaan van psychische kwetsbaarheden. Het kan gaan over genetische factoren, maar ook over neurotransmissie, de stress-as en de hersenen.
Uit onderzoek is gebleken dat deze allemaal kunnen meespelen in het ontstaan en voortbestaan van psychische kwetsbaarheden.
Sociale factoren.
Hier denken we in eerste instantie aan ons huidig dominante maatschappijbeeld. We zijn nog steeds bepaalde opvattingen over hoe mensen eruit moeten zien, wat het meest gewenste is. We zien dat deze zaken een grotere invloed hebben bij mensen die al heel kritisch voor zichzelf zijn of een lage zelfwaardering hebben (link met persoonlijkheidspsychologie - psychologische factoren).
Daarnaast kunnen sociale factoren op individueel niveau ook een rol spelen bij het ontstaan van psychische kwetsbaarheden, denk maar aan gepest of uitgesloten worden.
Psychologische factoren.
We haalden al kort even persoonlijkheidspsychologie aan, dit omvat zaken zoals perfectionisme, zelfwaardering en zelfbeeld, faalangst, stress, … Deze zaken spelen allemaal een rol bij het ontstaan en voortbestaan van psychische kwetsbaarheden.
Daarnaast zijn er nog enorm veel verschillende psychologische stromingen die het ontstaan van psychische kwetsbaarheden op een andere manier zullen verklaren: bv.
- Systeemtheorie: Ziet personen altijd in relatie met hun omgeving, dit kan gaan over zaken binnen het gezin, maar ook over de verhouding met de buitenwereld.
- Leertheorieën: Stelt dat ons gedrag het resultaat is van wat we aangeleerd krijgen op miljoenen leermomenten doorheen ons leven.
- Psychoanalyse: Stelt dat onze gedachten, gevoelens en gedragingen grotendeels bepaald worden door onbewuste psychische processen.
- Ontwikkelingspsychologie: Kijkt naar de ontwikkeling van een kind.
- …
Tot slot zien we dat mensen met een eetstoornis een grote drang voelen controle te verwerven over hun leven, dit gevoel van controle proberen ze dan te bereiken door te beslissen wat ze wel of niet eten, hoeveel ze bewegen, ...
Mythes over eetstoornissen.
1. Eetstoornissen zijn een keuze.
Neen, eetstoornissen zijn complexe psychische kwetsbaarheden, waarbij er nooit maar één oorzaak is. Over eetstoornissen wordt gedacht dat ze ontstaan door een combinatie van biologische, psychologische en socio-culturele factoren. Eetstoornissen gaan gepaard met heel veel moeilijke zaken voor zowel de persoon met de eetstoornis zelf, als voor hun omgeving. Daarnaast hangt er voor de persoon zelf vaak een groot gevoel van schaamte vast aan het hebben van een eetstoornis. Eetstoornissen vergen behandeling, maar het is belangrijk te onthouden dat mensen beter (kunnen) worden. Belangrijk hierbij te onthouden is dat moesten deze mensen kunnen beter worden van vandaag op morgen, ze het in een handomdraai zouden doen, ze zouden er alles aan doen om verlost te worden van dat stemmetje in hun hoofd.
Eetstoornissen zijn altijd een mentale gezondheidsproblematiek, en zijn nooit een keuze.
2. Ouders dragen de schuld voor de eetstoornis van hun kinderen.
Neen, er is vaak niets dat een ouder of ouderfiguur kan doen om een eetstoornis van hun kinderen te voorkomen. Ze worden wel vaak aangesproken om een omgeving te creëren die herstel vergemakkelijkt en promoot. Behandeling van iemand met een eetstoornis in het gezin kan er op gericht zijn om bepaald gedrag in het gezin aan te passen, dit komt vaak omdat gezinnen onbedoeld in routines vervallen zijn die passen bij het gedrag dat voortkomt uit de eetstoornis. Maar, ouders dragen hier geen schuld.
Het is cruciaal dat ouders en ouderfiguren steun ontvangen tijdens de eetstoornis van hun kind vanwege de veeleisende aard van het ondersteunen van iemand met een eetstoornis.
3. Mensen met een eetstoornis zijn personen die ijdel zijn en aandacht zoeken.
Neen, hoewel er vaak een verband bestaat tussen ontevredenheid over het lichaam en eetstoornissen, komen eetstoornissen er niet doordat iemand ijdel is of er gewoon op een bepaalde manier uit wil zien. Eetstoornissen zijn ernstige diagnosticeerbare ziekten; ze zijn geen levensstijlkeuze, een fase of iemand die aandacht zoekt.
Vaak doen mensen met de diagnose van een eetstoornis er alles aan om de eetstoornis te verbergen en geheim te houden.
4. Iemand moet ondergewicht hebben om een eetstoornis te hebben.
Neen, de stoom komt bijna uit mijn oren, als mensen aan iemand met een eetstoornis denken, denken ze vaak aan iemand met aanzienlijk ondergewicht. Echter, hoewel gewichtsverlies kenmerkend is voor Anorexia Nervosa, blijven de meeste mensen met een eetstoornis op een ogenschijnlijk “gezond” gewicht of hebben “overgewicht”.
Als de persoon zijn gewicht moet herstellen, is dit slechts één aspect van de behandeling, en gewichtsherstel betekent niet dat de persoon hersteld is. De gedachten en gedragingen die door de eetstoornis komen, moeten ook worden aangepakt.
5. Eetstoornissen komen alleen maar voor bij jonge meisjes.
Neen, onderzoek toont dat eetstoornissen niet discrimineren, ze komen voor bij alle geslachten, leeftijden, etniciteiten, seksuele oriëntaties, gewichten en socio-economische statussen.
6. Eetstoornissen zijn een uit de hand gelopen dieet.
Neen, voor sommige personen kan dit echter wel een trigger zijn, maar er is altijd meer aan de hand. Het is belangrijk te onthouden dat eetstoornissen psychiatrische ziektebeelden zijn, en niet gewoon een “dieet dat is fout gelopen”.
7. Bepaalde mensen kunnen niet herstellen van een eetstoornis, het zit in hun genen.
Neen. Echter, er is weldegelijk wetenschappelijk bewijs dat iemands genen kunnen bijdragen aan het ontwikkelen van een eetstoornis. Maar, dit betekent niet dat mensen niet kunnen herstellen. Genen zijn maar een klein deeltje van een complexe mix van risicofactoren.
Volledig herstel van een eetstoornis is mogelijk.
Reactie plaatsen
Reacties